Trong suy nghĩ của nhiều gia đình, việc tăng cường rau xanh, ưu tiên hải sản và bổ sung nội tạng động vật được xem là chế độ dinh dưỡng lành mạnh.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng một số thực phẩm quen thuộc có thể chứa kim loại nặng - nhóm chất độc hại tích lũy lâu dài, gây tổn thương gan, thận và hệ thần kinh.
Nguồn kim loại nặng ẩn ngay trong thực phẩm
Ô nhiễm đất, nguồn nước và môi trường nuôi trồng là nguyên nhân chính khiến kim loại nặng xâm nhập vào thực phẩm. Do không làm thay đổi mùi vị hay màu sắc, chúng rất khó được phát hiện bằng mắt thường.
Hải sản và các loài sinh vật đáy
Những loài sống bám ở đáy như nghêu, sò, ốc có khả năng hấp thu chì, cadimi hay thủy ngân từ bùn và nước biển bị ô nhiễm.
Tương tự, các loài cá lớn như cá kiếm, cá ngừ, cá mập... thường chứa hàm lượng thủy ngân cao hơn do tồn tại lâu năm và nằm trên đỉnh chuỗi thức ăn, khiến độc chất tích tụ theo thời gian.
Nội tạng động vật
Gan và thận là cơ quan chuyển hóa, lọc độc tố, vì vậy chúng dễ tích tụ kim loại nặng hơn các phần thịt khác, đặc biệt ở gia súc, gia cầm nuôi tại khu vực ô nhiễm hoặc chăn nuôi công nghiệp.
Rau ăn lá
Các loại rau như xà lách, cải, rau bina có rễ phát triển mạnh và hút nước liên tục. Nếu đất hoặc nguồn nước tưới chứa asen, chì hay chất tồn dư từ phân bón, thuốc trừ sâu, rau sẽ dễ “ngậm” kim loại nặng.
Gạo và ngũ cốc trồng ngập nước
Lúa là cây trồng nhạy cảm với cadimi. Những vụ việc gạo nhiễm độc từng được ghi nhận tại nhiều quốc gia cho thấy nguy cơ tích tụ kim loại nặng từ nguồn nước tưới không an toàn là hoàn toàn có thật.
Tác hại âm thầm nhưng kéo dài
Kim loại nặng không gây ngộ độc tức thì, nhưng một khi đã vào cơ thể, chúng rất khó đào thải. Tích lũy lâu ngày có thể dẫn đến:
Chì: ảnh hưởng đến trí nhớ, giảm khả năng tập trung, đặc biệt nguy hiểm với trẻ em đang phát triển.
Cadimi: gây tổn thương thận, tăng nguy cơ loãng xương và ung thư thận.
Thủy ngân: tác động trực tiếp lên hệ thần kinh, nguy hiểm với phụ nữ mang thai vì có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
Asen: liên quan đến các bệnh ung thư gan, phổi, bàng quang và tác động xấu lên da.
Làm gì để giảm nguy cơ phơi nhiễm?
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, người tiêu dùng có thể chủ động giảm rủi ro bằng một số biện pháp sau:
Lựa chọn thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng
Ưu tiên sản phẩm từ các cơ sở uy tín, có chứng nhận kiểm định an toàn. Hạn chế mua hải sản giá quá rẻ, tránh tiêu thụ nội tạng động vật không rõ nguồn gốc. Không nên ăn một loại thực phẩm quá thường xuyên để tránh tích lũy đơn chất độc hại.
Sơ chế đúng cách
Rau nên được ngâm 15-30 phút, sau đó rửa lại dưới vòi nước. Có thể dùng giấm, muối hoặc baking soda để tăng hiệu quả làm sạch. Với hải sản vỏ cứng, cần loại bỏ lớp màng đen và ruột. Gạo chỉ nên rửa 2-3 lần để vừa sạch vừa giữ dưỡng chất.
Chế biến hợp lý
Trụng sơ rau hoặc nội tạng trong nước sôi 1-2 phút giúp giảm một phần tạp chất. Không nên nấu món chua trong nồi nhôm để tránh kim loại tan ra. Khi chế biến ở nhiệt độ cao, cũng cần hạn chế thời gian để tránh hình thành chất có hại.
Kim loại nặng là “kẻ thù vô hình” trong bữa ăn hằng ngày. Việc hiểu rõ nguy cơ, chọn thực phẩm cẩn trọng và chế biến khoa học chính là cách bảo vệ sức khỏe đơn giản nhưng hiệu quả cho mỗi gia đình.
Xem thêm: Người đàn ông 60 tuổi ăn thịt bò mỗi ngày, đi khám sức khỏe khiến bác sĩ phải thốt lên 1 câu
