Mỗi khi tháng 10 về, người dân Thâm Quyến (Trung Quốc) lại phải “chịu trận” với thứ hương đặc trưng của loài cây được mệnh danh là “cây hôi”. Những con đường rợp bóng cây xanh bỗng trở nên nồng nặc bởi mùi hương mà nhiều người ví như “mùi say”, “ngột ngạt đến khó thở”.
Trên các diễn đàn mạng xã hội, không ít cư dân chia sẻ cảm giác “choáng váng” khi đi qua khu vực trồng nhiều loại cây này. Một số người còn nói đùa rằng chỉ cần hít vài hơi cũng đủ “say” như vừa uống rượu. Tuy nhiên, trái ngược với nhóm chê bai, vẫn có không ít người tỏ ra thích thú, cho rằng đây là “mùi hương của mùa thu”, hay thậm chí “dễ chịu và thanh mát”.
Thực chất, loài cây gây tranh cãi này là cây cao su đường, hay còn gọi là cây giá chậu, cây bảng đen, thuộc họ Apocynaceae. Đây là cây thường xanh, phổ biến tại khu vực Nam Trung Quốc và Đông Nam Á. Mỗi năm, vào khoảng tháng 10, cây bước vào mùa hoa, nở rộ trong vòng 8–10 ngày. Tại Việt Nam, hoa sữa cũng là loài thuộc họ Apocynaceae, phát ra mùi hương tương tự mỗi độ nổ hoa khiến nhiều người dân khốn đốn.
Hoa của cây cao su đường có màu trắng, hình sao năm cánh, mọc thành chùm ở đầu cành, nhìn khá giống hoa cẩm tú cầu. Mỗi bông chỉ có mùi thơm thoang thoảng, nhưng khi hàng nghìn bông nở cùng lúc, hương thơm kết tụ thành mùi nồng nặc, gây cảm giác “choáng” cho nhiều người.
Theo các chuyên gia thực vật, thành phần chính của mùi hương này là oxit linalool, hợp chất cũng xuất hiện trong rau mùi và hoa oải hương. Dù không độc hại, nhưng oxit linalool có thể khiến một số người nhạy cảm cảm thấy khó chịu, chóng mặt hoặc buồn nôn khi tiếp xúc ở nồng độ cao. Ngược lại, với những ai quen mùi hoặc thích hợp, đây lại là hương thơm “thanh dịu, khó quên”.
Các nghiên cứu cho thấy hương hoa của cây cao su đường có đặc tính kháng khuẩn mạnh và hoàn toàn không gây độc cho con người. Tuy nhiên, vào những ngày đầu mùa nở rộ, khi mật độ hoa dày đặc và thời tiết còn oi bức, mùi hương dễ trở nên nặng nề, khiến cư dân thành phố cảm thấy ngột ngạt. Khi nhiệt độ giảm, mùi cũng dần phai nhạt.
Dù “tai tiếng” là vậy, cây cao su đường vẫn được trồng rộng rãi ở Thâm Quyến. Nguyên nhân là vì loài cây này có khả năng thích nghi cao, sinh trưởng tốt trong môi trường đô thị, đặc biệt là ở vùng đất ẩm, gần sông suối. Từ hơn 40 năm qua, nó đã trở thành lựa chọn phổ biến trong công tác phủ xanh đô thị ở khu vực đồng bằng sông Châu Giang.
Không chỉ Thâm Quyến, Hồng Kông cũng trồng loại cây này tại nhiều công viên. Một số người dân tại đây cho biết từng ngửi thấy “mùi hương say đắm” của loài cây này ở Công viên Thuyền Loan, đặc biệt rõ rệt vào ban đêm.
Với người dân Thâm Quyến, “mùi hôi theo mùa” dường như đã trở thành dấu hiệu đặc trưng báo hiệu thu sang. Dù yêu hay ghét, hương hoa của cây cao su đường vẫn là phần không thể thiếu trong bức tranh thiên nhiên của thành phố năng động này, nơi mà chỉ cần một cơn gió thoảng qua, cả không gian đã ngập tràn mùi “say” rất riêng của tháng Mười.
