Mỗi độ nước từ thượng nguồn đổ về, mang theo phù sa bồi đắp đồng ruộng miền Tây, cũng là lúc những sản vật đặc trưng của mùa nước nổi xuất hiện. Bên cạnh cá linh, bông điên điển hay các loại rau dại quen thuộc, rau kèo nèo – hay còn gọi là rau cù nèo, trở thành một trong những đặc sản được nhiều người dân địa phương lẫn du khách tìm mua nhất trong thời điểm này.
Rau kèo nèo mọc tự nhiên ở các vùng trũng, ven kênh rạch và ruộng lúa ngập nước. Đây là loại cây thân rỗng, cọng dài, có màu trắng ngà khi còn non và xanh nhạt khi trưởng thành. Nhờ sinh trưởng hoàn toàn dựa vào thiên nhiên, đặc biệt là nguồn nước từ sông Mê Kông, kèo nèo giữ được hương vị rất đặc trưng: giòn nhẹ, hơi chua thanh và có mùi thơm nhẹ của cây thủy sinh. Mùi vị tưởng chừng mộc mạc ấy lại chính là lý do khiến loại rau này trở thành “linh hồn” của nhiều món ăn miền Tây.
Người dân cho biết kèo nèo ngon nhất là vào đầu và giữa mùa nước nổi, khi cây phát triển mạnh, cọng còn non và ít xơ. Để hái được những bó rau tươi, người dân phải lội nước từ sáng sớm, dùng dao nhỏ tách từng đọt non giữa lớp cây dại mọc chen. Công việc này tuy quen thuộc nhưng khá vất vả, bởi chỉ cần sơ ý, cọng rau sẽ bị dập hoặc gãy. Vì hái hoàn toàn bằng thủ công và sản lượng phụ thuộc vào tự nhiên, kèo nèo luôn trở thành mặt hàng “được mùa nhưng không dồi dào”, góp phần khiến nó được săn đón mỗi năm.
Trong ẩm thực miền Tây, kèo nèo góp mặt ở nhiều món ăn dân dã nhưng mang hương vị khó quên. Phổ biến nhất là canh chua cá lóc, cá rô, cá trê – nơi vị chua tự nhiên của rau hòa quyện với vị ngọt của cá đồng và nước dùng đặc trưng. Đặc biệt, món lẩu cá linh – kèo nèo – bông điên điển được xem là biểu tượng của mùa lũ, là sự kết hợp hoàn hảo giữa sản vật đồng quê, khiến du khách chỉ cần thưởng thức một lần là nhớ mãi. Ngoài ra, kèo nèo còn được dùng để làm gỏi, xào chua ngọt hoặc ăn kèm với cá kho, giúp bữa cơm miền Tây thêm phần hài hòa và thanh mát.
Không chỉ góp phần làm phong phú ẩm thực, rau kèo nèo theo kinh nghiệm dân gian còn mang tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ tiêu hóa. Trong những ngày mưa nắng bất thường của mùa nước nổi, một tô canh nóng với vài cọng kèo nèo được xem như món ăn vừa ngon miệng vừa tốt cho sức khỏe.
Một vài năm gần đây, rau kèo nèo không chỉ xuất hiện trên mâm cơm gia đình mà còn được các nhà hàng đặc sản miền Tây đưa vào thực đơn để phục vụ khách du lịch. Nhiều chợ đầu mối lớn ở TP.HCM cũng nhập loại rau này từ Đồng Tháp, An Giang, Long An để đáp ứng nhu cầu tăng cao trong mùa lũ. Dẫu vậy, hương vị đặc trưng nhất của kèo nèo vẫn luôn nằm ở những bó rau tươi hái từ ruộng ngập nước, giữ trọn nét tự nhiên và mộc mạc.
Đối với người miền Tây, kèo nèo không chỉ là một loại rau dại mà là một phần ký ức của mùa nước nổi. Giữa những ngày nước dâng trắng đồng, bữa cơm có đĩa rau kèo nèo hoặc nồi canh chua với vài cọng rau giòn thanh là đủ để gợi nhắc cả một miền quê yên bình. Và cũng chính từ sự mộc mạc ấy, kèo nèo trở thành đặc sản giản dị nhưng đầy sức hút trong văn hóa ẩm thực miền Tây.
