Ở vùng sông nước Đồng bằng Sông Cửu Long, mỗi mùa mưa về cũng là lúc người dân tất bật bước vào vụ “thu hoạch” cá chốt. Loại cá này có da trơn, quen thuộc và mang hương vị đặc trưng khó lẫn.
Với phần thịt ngọt, béo và trứng thơm bùi, cá chốt từ lâu đã trở thành nguyên liệu không thể thiếu trong nhiều món ăn dân dã của người miền Tây.
Cá chốt thuộc họ cá lăng, sinh sống chủ yếu ở các vùng nước ngọt và nước lợ Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan, Lào hay Campuchia. Ở nước ta, cá phân bố nhiều nhất tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long - nơi những con sông, kênh rạch chằng chịt tạo điều kiện thuận lợi cho chúng sinh trưởng.
Loại cá này có hình dáng nhỏ, đầu tù, miệng rộng với bốn đôi râu dài. Thân cá dẹp, phủ lớp da trơn bóng ánh vàng nghệ. Điểm đáng chú ý là dọc thân có nhiều ngạnh nhọn, vốn là “vũ khí” tự vệ khiến người dân đánh bắt phải hết sức cẩn trọng bởi chỉ cần sơ suất, vết chích có thể gây sưng đau trong nhiều ngày.
Vào mùa mưa, khi nước các con kênh dâng cao, cá chốt bắt đầu di chuyển lên đồng tìm nơi sinh sản. Đây cũng là thời điểm cá béo và ngon nhất trong năm.
Thịt cá săn chắc, vị ngọt thanh, còn trứng thì vàng ươm, bùi và giòn. Dù kích thước trứng chỉ bằng ngón tay nhưng hương vị đặc biệt khiến thực khách khó lòng quên.
Cá chốt trứng thường được đánh bắt rộ nhất từ tháng 3 đến tháng 6 - giai đoạn chúng vào mùa sinh sản. Tùy theo điều kiện thời tiết và nguồn nước, mùa cá có thể đến sớm hoặc muộn hơn vài tuần. Khi đó, phần lớn cá cái đều chứa đầy trứng, chiếm đến 80-90% cơ thể, nên được xem là “đặc sản một mùa” của miền Tây.
Không chỉ hấp dẫn ở hương vị, cá chốt còn chinh phục người yêu ẩm thực bởi sự đa dạng trong cách chế biến. Người dân vùng sông nước thường dùng cá chốt để kho, nấu canh hoặc làm mắm.
Trong đó, món cá chốt kho sả ớt được xem là “đặc sản trứ danh” của Cà Mau. Cá sau khi làm sạch được ướp muối, nước mắm, đường, tiêu và sả bằm, rồi kho liu riu trên bếp lửa đến khi thịt cá săn lại, nước kho sánh vàng. Khi ăn, vị cay nồng của ớt quyện cùng mùi thơm của sả và độ béo của cá khiến món ăn trở nên đậm đà, đưa cơm đến lạ.
Ngoài món kho, cá chốt còn thường được dùng để nấu canh chua. Chỉ cần thêm ít me chua, bông so đũa, đậu bắp, bạc hà và cà chua, nồi canh đã trở nên hài hòa, dậy mùi thơm tự nhiên.
Vị chua nhẹ của nước me hòa cùng vị ngọt thanh của cá chốt tạo nên hương vị giản dị mà đậm tình quê hương.
Không cầu kỳ trong cách chế biến, cá chốt vẫn đủ sức gợi nhớ hương vị đặc trưng của miền sông nước. Mỗi mùa mưa đến, hình ảnh người dân giăng lưới, đổ chài bắt cá chốt đã trở thành nét đẹp quen thuộc, gắn liền với đời sống và ẩm thực của người miền Tây.
Với những ai từng một lần thưởng thức, vị ngọt béo của cá chốt cùng mùi sả ớt nồng nàn chắc chắn sẽ để lại dư vị khó quên.
Xem thêm: Loại cá dễ nhầm là cá chép, nuôi 3 năm mới bán được, giá nửa triệu vẫn được săn lùng
