Một trong những vụ trộm kỳ lạ và táo bạo nhất nước Anh đã đi đến hồi kết khi ngày hôm qua, hai người đàn ông đã bị tuyên án tù vì liên quan đến việc đánh cắp một chiếc bồn cầu bằng vàng 18 cara - một tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng mang tên America của nghệ sĩ Ý Maurizio Cattelan. Chiếc bồn cầu từng được trưng bày như một phần của triển lãm nghệ thuật tại Cung điện Blenheim, nơi sinh của cố Thủ tướng Winston Churchill – một biểu tượng lịch sử của Vương quốc Anh và là Di sản Thế giới được UNESCO công nhận.
Không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, chiếc bồn cầu này hoàn toàn có thể sử dụng được, điều khiến nó trở nên khác biệt và thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm. Tuy nhiên, vào rạng sáng ngày 14 tháng 9 năm 2019, sự yên bình của cung điện đã bị phá vỡ bởi một nhóm tội phạm liều lĩnh. Theo lời công tố viên Julian Christopher, một nhóm gồm năm người đàn ông đã dùng hai chiếc xe ăn trộm để lao qua cánh cổng gỗ của dinh thự trước khi đột nhập qua cửa sổ, đập vỡ cửa gỗ và nhanh chóng tháo dỡ chiếc bồn cầu nặng tới 98kg chỉ trong vòng năm phút.
Chiếc bồn cầu được định giá khoảng 6 triệu USD (tương đương152 tỷ đồng) và được bảo hiểm đầy đủ. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa một phần vàng nào được thu hồi. Các công tố viên cho rằng rất có thể chiếc bồn cầu đã bị nấu chảy, phân tách thành nhiều phần nhỏ để dễ dàng bán ra thị trường chợ đen.
Trong số các bị cáo, James Sheen, 40 tuổi, đã nhận tội trộm cắp và tham gia vào quá trình tiêu thụ tài sản trộm cắp – cụ thể là chuyển đổi và chuyển giao số vàng từ chiếc bồn cầu. Đáng chú ý, Sheen hiện đang thụ án gần 20 năm tù cho một loạt vụ trộm khác, và bản án bốn năm mới này sẽ được thi hành sau khi ông mãn hạn tù hiện tại.
Cùng bị đưa ra xét xử là Michael Jones, 39 tuổi, người đã phủ nhận mọi cáo buộc nhưng cuối cùng vẫn bị bồi thẩm đoàn kết tội trộm cắp. Dù thẩm phán Ian Pringle thừa nhận không chắc chắn rằng Jones trực tiếp có mặt tại hiện trường vào thời điểm vụ trộm xảy ra, ông vẫn nhấn mạnh vai trò quan trọng của người này trong việc lên kế hoạch và thực hiện hành vi phạm pháp. Jones bị tuyên án 27 tháng tù giam.
Thẩm phán Pringle không ngần ngại gọi đây là một “vụ trộm trắng trợn và liều lĩnh”, không chỉ vì giá trị tài sản bị lấy cắp mà còn vì biểu tượng văn hóa và nghệ thuật mà nó đại diện. Hành vi của nhóm trộm không đơn thuần là đánh cắp vật chất – họ đã xúc phạm một phần di sản văn hóa, làm hoen ố ý nghĩa nghệ thuật của tác phẩm và gây tổn hại hình ảnh của một di tích lịch sử quốc gia.
Vụ án không chỉ thu hút sự chú ý của giới truyền thông quốc tế vì sự độc đáo của tang vật – một chiếc bồn cầu bằng vàng – mà còn vì tính chất liều lĩnh, tính toán và tinh vi trong cách thức thực hiện. Cho đến nay, ba nghi phạm khác vẫn chưa bị bắt, và việc thu hồi bất kỳ phần nào của chiếc bồn cầu vẫn là một dấu hỏi lớn.
Vụ việc là hồi chuông cảnh tỉnh về việc đảm bảo an ninh cho các tác phẩm nghệ thuật có giá trị lớn, đặc biệt khi chúng được trưng bày tại các di tích văn hóa mang tính biểu tượng. Và một lần nữa, nó cho thấy ranh giới mong manh giữa nghệ thuật và tội ác – nơi mà những gì được tạo ra để tôn vinh nhân loại có thể dễ dàng trở thành mục tiêu cho lòng tham và sự tàn phá.
