Vài năm gần đây, chị N.L.A (30 tuổi, nhân viên kế toán tại Hà Nội) tự ý ngừng tiêm insulin vì lo ngại cảm giác đau khi tiêm và nghe theo lời khuyên chuyển sang chế độ ăn chay nghiêm ngặt, loại bỏ hoàn toàn tinh bột. Trước đó được chẩn đoán mắc đái tháo đường type 1 từ năm 15 tuổi và đã sử dụng insulin đều đặn để kiểm soát bệnh. Cho đến ngày 8/8, chị N.L.A. (30 tuổi, nhân viên kế toán tại Hà Nội) đến khám tại Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng suy kiệt nghiêm trọng.
Ban đầu, sau khi bỏ tiêm insulin, chị L.A. cảm thấy khỏe hơn, không còn đau do tiêm thuốc, cân nặng giảm và sinh hoạt bình thường. Điều này khiến chị lầm tưởng rằng mình đã khỏi bệnh. Nhưng thực tế, sức khỏe của chị dần suy giảm mà không có dấu hiệu rõ ràng. Đến khi nhập viện cấp cứu, chị được phát hiện bị nhồi máu não đa ổ, để lại di chứng liệt nửa người bên phải.
Theo bác sĩ Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, lần nhập viện này, chị L.A. trong tình trạng nguy kịch với chỉ số khối cơ thể (BMI) chỉ 12,5, tình trạng da bọc xương, mất nước nghiêm trọng, tăng áp lực thẩm thấu máu, toan máu nhẹ, đường huyết cao và rối loạn natri máu. Đây là những biến chứng cấp tính của đái tháo đường, đe dọa trực tiếp đến tính mạng.
Bác sĩ giải thích rằng, giai đoạn chị cảm thấy “khỏe” khi ăn chay thực chất là “khoảng lặng trước cơn bão”. Dù triệu chứng chưa biểu hiện rõ, tổn thương vi mạch và mạch máu lớn vẫn âm thầm tiến triển, dẫn đến cơn đột quỵ nguy hiểm.
Bác sĩ Tuấn nhấn mạnh, với bệnh nhân đái tháo đường type 1, insulin là yếu tố sống còn, không thể thay thế bằng bất kỳ chế độ ăn kiêng nào, kể cả ăn chay nghiêm ngặt. Việc cắt bỏ hoàn toàn tinh bột không những không chữa khỏi bệnh mà còn làm tăng nguy cơ toan ceton, suy dinh dưỡng, suy giảm miễn dịch và rối loạn điện giải.
Câu chuyện của chị L.A. là lời cảnh báo quan trọng về việc tự ý thay đổi phác đồ điều trị và áp dụng chế độ ăn uống cực đoan mà không có hướng dẫn y tế. Dù ăn chay có nhiều lợi ích sức khỏe nếu thực hiện đúng cách, nhưng ở bệnh nhân mắc bệnh mạn tính như đái tháo đường type 1, việc thay đổi chế độ ăn phải luôn gắn với chỉ định và theo dõi của bác sĩ.
Để ăn chay an toàn, người thực hiện cần đảm bảo cung cấp đủ các nhóm chất dinh dưỡng, bao gồm chất đạm từ nguồn thực vật như đậu nành, đậu lăng, hạt quinoa, các loại hạt và ngũ cốc nguyên cám; chất béo lành mạnh từ dầu oliu, quả bơ, hạt chia, hạt lanh; và tinh bột phức hợp từ gạo lứt, yến mạch, khoai lang.
Việc loại bỏ hoàn toàn tinh bột sẽ gây mất cân bằng năng lượng, đặc biệt nguy hiểm với những người cần kiểm soát đường huyết bằng insulin. Ngoài ra, cần bổ sung vitamin B12, sắt, kẽm và omega-3 từ thực phẩm hoặc viên uống, vì đây là những vi chất dễ bị thiếu hụt ở người ăn chay lâu dài.
Một nguyên tắc quan trọng là không tự ý thay đổi liều thuốc hoặc bỏ thuốc khi chuyển sang ăn chay. Thay vào đó, hãy trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh thực đơn và phác đồ điều trị sao cho phù hợp. Cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ, theo dõi cân nặng, chỉ số đường huyết, huyết áp và các xét nghiệm chức năng gan thận. Đồng thời, việc ăn chay nên đa dạng hóa thực phẩm để tránh nhàm chán và bảo đảm cơ thể nhận đủ dưỡng chất cần thiết cho hoạt động hằng ngày.
Xem thêm: Người phụ nữ nhập viện khẩn cấp, suýt bị suy gan vì một loại củ dược liệu
