Đằng sau những tấm huy chương, những khoảnh khắc vỡ òa trên sân cỏ, là một câu chuyện dài hơn, sâu hơn về cách bóng đá Việt Nam đã và đang thay đổi bằng một nền văn hóa mới. Đó không chỉ là câu chuyện của chiến thắng. Đó là câu chuyện của con người.
Hành trình hay thành tích?
Trung vệ Lý Đức liệu có cần vô địch SEA Games 33 để thấy hết ý nghĩa về việc anh tự tin trả lời phỏng vấn bằng tiếng Anh trước trận chung kết với chủ nhà Thái Lan?
Rõ ràng việc đào tạo ra những cầu thủ trẻ có chuyên môn giỏi đã mang giá trị lớn bằng sự ngưỡng mộ của truyền thông khu vực lẫn bạn bè quốc tế, chứ chưa cần phải chờ họ giành HCV, nâng cao chiếc cúp vô địch mới được công nhận.
Thành tích là đích đến, nhưng con đường đào tạo bài bản mới là hành trình. Bóng đá Việt Nam từng có giai đoạn chạy theo kết quả, thậm chí sẵn sàng đánh đổi nhiều giá trị để có chiến thắng. Nhưng những gì diễn ra trong hơn một thập kỷ qua cho thấy con đường bền vững nhất không nằm ở việc thắng bằng mọi giá, mà ở việc xây dựng một nền tảng văn hóa để chiến thắng trở thành hệ quả tự nhiên.
Rất nhiều người nể phục bầu Đức không chỉ vì những thành tích có công sức lớn do ông mang lại, mà bởi những hình ảnh nhỏ nhưng đầy ý nghĩa như Xuân Trường tự tin trả lời phỏng vấn báo chí quốc tế bằng tiếng Anh, hay khoảnh khắc anh ôm áo khoác giữa trời tuyết Thường Châu cho đồng đội tại U23 châu Á 2018.
Những hình ảnh ấy không phải ngẫu nhiên. Đó là kết quả của một quá trình nuôi dưỡng dài hạn, nơi tri thức, nhân cách và sự tử tế được đặt ngang hàng với chuyên môn bóng đá. Bản thân việc một cầu thủ trẻ được nuôi dưỡng tốt đã có giá trị lớn, chứ không cần đợi đến ngày thành ngôi sao đứng trước ống kính truyền thông quốc tế mới được công nhận.
Học viện HAGL không chỉ có Xuân Trường nói tiếng Anh tốt. Công Phượng, Văn Toàn, Tuấn Anh hay thế hệ sau như thủ môn Trần Trung Kiên đều có khả năng giao tiếp ngoại ngữ tốt, đủ tự tin để hội nhập khi bước ra môi trường bóng đá quốc tế.
Và người ta nhìn lại những hình ảnh các cậu bé tóc còn lấm lem đất đỏ Gia Lai, đứng bên cạnh bầu Đức. Hóa ra con đường đào tạo ra một cầu thủ tài năng thực sự gian nan và tốn rất nhiều công sức nếu chọn hành trình làm tử tế...
Một hình mẫu vượt ra ngoài sân cỏ
Xuân Trường là gương mặt tiêu biểu cho thế hệ cầu thủ được bầu Đức gieo mầm tri thức. Tốt nghiệp Đại học loại giỏi, cựu tiền vệ HAGL từng chia sẻ: “Ngày nhận bằng tốt nghiệp là ngày ý nghĩa nhất trong đời”.
Câu nói ấy không chỉ thể hiện sự trân trọng với học vấn, mà còn là lời tri ân sâu sắc gửi đến người đã lo cho anh từ bữa ăn, giấc ngủ, đến từng tiết học trong suốt những năm tháng tuổi trẻ.
Sau ánh hào quang của một cầu thủ vô địch AFF Cup 2018, đội trưởng U23 Việt Nam làm nên kỳ tích Thường Châu, Xuân Trường của hôm nay còn là một doanh nhân: chủ chuỗi phục hồi chấn thương thể thao, điều hành quán cà phê, và chủ động xây dựng tương lai bằng chính tri thức của mình.
Bầu Đức từng xúc động nói:“Các cháu gọi điện báo tin nhận bằng Đại học, cảm xúc đó khó nói hết bằng lời. Tôi coi các cháu như con, mà có cha mẹ nào không vui khi con mình tốt nghiệp?”.
Đó là một câu nói giản dị, nhưng chứa đựng cả tấm lòng của một người đã âm thầm “trồng người” suốt nhiều năm. Và HAGL đã có 20 cầu thủ tốt nghiệp Đại học, nhiều người có bằng loại giỏi và xuất sắc.
Bầu Đức thậm chí nói với các cầu thủ: “Học cao học thì chú lo luôn cho”. Đó không phải lời nói xã giao, mà là cam kết thật. Với ông, đầu tư cho cầu thủ học Đại học, học tiếng Anh, học đạo đức không bao giờ là câu chuyện chi phí mà là trách nhiệm và tâm huyết của một ông chủ hết mình vì tương lai bóng đá Việt Nam.
Ngay từ bậc tiểu học, các cầu thủ HAGL đã được đưa đến trường như bao đứa trẻ khác. Lên cấp hai, cấp ba, họ học ngay trong Học viện. Lịch sinh hoạt bắt đầu từ 7h sáng đến 10h30 học văn hóa, sau đó mới ra sân tập. Buổi tối tiếp tục học tiếng Anh. Một ngày của cầu thủ HAGL giống hệt một học sinh nội trú, chỉ khác là họ có thêm sân cỏ để theo đuổi giấc mơ.
Bầu Đức chưa bao giờ xem V.League hay những danh hiệu ngắn hạn là đích đến tối thượng. Thành tích chỉ là một phần. Điều ông kiên trì theo đuổi là thay đổi diện mạo bóng đá Việt Nam bằng con đường tử tế, nơi cầu thủ không chỉ biết đá bóng, mà còn có tri thức, biết ngoại ngữ, hiểu cuộc sống và biết lo cho tương lai.
Từ tâm huyết đến văn hóa
Tháng 3 năm 2019, khi đến xem vòng loại U19 Quốc gia tại Hàm Rồng, bầu Đức đã gọi các cầu thủ trẻ lại và nói: “Mấy năm qua các cháu thiệt thòi vì chú làm kinh tế khó khăn, không được đi nước ngoài như khóa của Công Phượng, Xuân Trường. Năm nay, các cháu sẽ được đi”.
Một lời tâm sự để thấy bầu Đức quan tâm và lo cho bóng đá trẻ theo đúng nghĩa chưa bao giờ toan tính. Ông đã làm thật. Khóa 4 Học viện HAGL được sang Hà Lan tập huấn một tháng, thi đấu 7 trận giao hữu, thắng 5 trận. Feyenoord phân tích chuyên môn cho toàn đội, trong đó có những cái tên sau này trở thành nhà vô địch SEA Games 33.
Nhưng điều quan trọng hơn cả là những bài học về văn hóa. Bầu Đức dặn dò Khóa 4 Học viện HAGL: “Đá bóng không được cãi trọng tài. Không được đá xấu, đá láo. Làm như vậy là thiếu văn hóa và bác không chấp nhận...
Bác sẽ xử lý thật nặng, thậm chí là đuổi ngay nếu cháu nào hành xử thiếu chuẩn mực trên sân cỏ bằng cách đá xấu, đá láo”.
Những lời dạy ấy chính là nền móng để hình thành một thế hệ cầu thủ học cách tôn trọng người hâm mộ, tôn trọng đối thủ và tôn trọng chính mình.
Bóng đá Việt Nam đã thay đổi, không chỉ vì những tấm HCV, mà vì những con người được đào tạo tử tế, trưởng thành đúng nghĩa. Và nếu ai đó hỏi rằng: thành công lớn nhất của bóng đá Việt Nam là gì, có lẽ câu trả lời không nằm ở bảng vàng thành tích, mà ở những con người đã lớn lên, đủ tri thức, đủ bản lĩnh và đủ giá trị dù có hay không những chiếc cúp trên tay. Con đường ấy đã được bầu Đức mở ra và quyết tâm theo đuổi trong suốt 2 thập kỷ.
