Chiều 5/10 tại TP Hà Nội, Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực đã có buổi họp thu thập ý kiến các chuyên gia về phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025.
Thêm phương án thi 4 môn
Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), bộ đã lấy ý kiến xã hội về dự thảo phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025. Các ý kiến cơ bản nhận được sự đồng thuận cao về mục đích kỳ thi, hình thức môn thi, sự phân cấp, trách nhiệm của địa phương và trung ương, lộ trình triển khai, số lượng môn thi tự chọn...
Tuy nhiên, rất nhiều ý kiến phân tán về môn thi bắt buộc vì có thể dẫn đến các vấn đề như làm tăng áp lực thi cử, dễ gây nên việc chọn khối khoa học xã hội nhiều hơn so với khoa học tự nhiên; ảnh hưởng đến định hướng nghề nghiệp của học sinh cũng như phân công giáo viên trong quá trình giảng dạy (môn thừa, môn thiếu). Bộ GD&ĐT nhận được đề xuất 3 phương án lựa chọn, đó là thi 6 môn, 5 môn và 4 môn.
Theo dự thảo được công bố, về số môn thi, có 2 phương án lựa chọn là 4+2 và 3+2.
Với lựa chọn 4+2, thí sinh học chương trình THPT thi 6 môn, gồm: Thi bắt buộc 4 môn ngữ văn, toán, ngoại ngữ, lịch sử và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12. Thí sinh học chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT (nhóm này không phải học bắt buộc môn ngoại ngữ) thi 5 môn, gồm: Thi bắt buộc 3 môn ngữ văn, toán, lịch sử và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12.
Với lựa chọn 3+2, thí sinh học chương trình THPT thi 5 môn, gồm: Thi bắt buộc 3 môn ngữ văn, toán, ngoại ngữ và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12 (bao gồm cả môn lịch sử). Thí sinh học chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT thi 4 môn, gồm: Thi bắt buộc 2 môn ngữ văn, toán và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12.
Kết quả khảo sát cho thấy khoảng 30% ý kiến lựa chọn phương án 4+2, 70% chọn phương án 3+2. Tuy nhiên, trong quá trình đánh giá tác động về lựa chọn phương án 4+2 tại TP HCM, Long An, Tây Ninh, Lạng Sơn và Bắc Giang, nhiều ý kiến lại đề xuất lựa chọn phương án 2+2. Cụ thể, thí sinh học chương trình THPT và chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT phải thi 4 môn, gồm ngữ văn, toán và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12 (bao gồm cả môn ngoại ngữ và lịch sử).
Phương án nào cũng có ưu - nhược điểm
Bộ GD&ĐT cho rằng các lựa chọn đều có ưu, nhược điểm riêng.
Lựa chọn phương án 4+2 có ưu điểm là các môn bắt buộc đều được tổ chức thi. Việc được chọn 2 môn lựa chọn để thi giúp thí sinh phát huy năng lực sở trường, tạo điều kiện thuận lợi trong việc sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển vào các cơ sở giáo dục đại học.
Tuy nhiên, phương án này có nhược điểm là làm tăng áp lực thi cử cho học sinh; công tác tổ chức thi vì số buổi thi nhiều hơn, gây tốn kém về nguồn lực con người và tài chính. Bên cạnh đó, hiện nay, học sinh chọn khối khoa học xã hội nhiều hơn khoa học tự nhiên. Do đó, lựa chọn này sẽ làm trầm trọng hơn việc lệch khối, ảnh hưởng việc đào tạo nguồn nhân lực thực hiện cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4; làm giảm vai trò nhóm môn học tự chọn vì riêng 4 môn thi bắt buộc đã tạo nên 4 tổ hợp tuyển sinh nghiêng về xã hội.
Bên cạnh đó, phương án này ảnh hưởng việc chọn môn học của học sinh dẫn đến phân công giáo viên trong quá trình giảng dạy tại nhà trường (môn thừa, môn thiếu).
Lựa chọn phương án 3+2 có ưu điểm là công tác tổ chức thi và việc thi của thí sinh sẽ được giảm nhẹ hơn; giảm áp lực, giảm tốn kém so với hiện nay; thí sinh chỉ thi 5 môn, hiện nay 6 môn. Phương án này cũng cân bằng hơn cho học sinh chọn học và chọn thi giữa tổ hợp khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Việc được chọn 2 môn lựa chọn để thi giúp thí sinh phát huy năng lực sở trường, tạo điều kiện thuận lợi trong việc sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT để xét vào các cơ sở giáo dục đại học.
Phương án 3+2 cũng kế thừa cách lựa chọn môn thi đã ổn định trong thời gian dài. Tuy nhiên, nhược điểm của phương án 3+2 là có thể ảnh hưởng việc dạy và học môn lịch sử đối với các học sinh không chọn môn này để thi và có thể dẫn đến xu hướng tăng việc lựa tổ hợp tuyển sinh toán, ngữ văn, ngoại ngữ.
Lựa chọn phương án 2+2 có ưu điểm là giảm áp lực thi cử cho thí sinh, giảm chi phí cho gia đình và cả xã hội (thí sinh chỉ thi 4 môn, hiện nay 6 môn). Số buổi thi 3 buổi, giảm số buổi thi so với hiện nay.
Lựa chọn này cũng không gây nên sự mất cân bằng giữa các tổ hợp tuyển sinh, tạo điều kiện cho thí sinh dành thời gian học các môn lựa chọn phù hợp với định hướng nghề nghiệp. Bên cạnh đó, được chọn 2 môn lựa chọn để thi giúp thí sinh phát huy năng lực sở trường; tạo điều kiện thuận lợi khi sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT để xét vào các cơ sở giáo dục đại học.
Tuy nhiên, nhược điểm của phương án này là có thể ảnh hưởng việc dạy học môn lịch sử và ngoại ngữ - hiện nay đang là 2 môn bắt buộc.
Theo kế hoạch, từ năm 2025 sẽ có khóa học sinh chương trình giáo dục phổ thông 2018 đầu tiên tốt nghiệp THPT nên phải có phương án tổ chức thi phù hợp. Bộ GD&ĐT dự kiến sẽ công bố phương án thi tốt nghiệp THPT chính thức vào quý IV/2023.
