Thanh minh tuy không phải là cái Tết lớn nhưng đó lại là ngày quan trọng trong văn hóa cổ truyền người Việt. Tết Thanh minh là một ngày giỗ chung để tất cả con cháu có dịp báo hiếu, trả nghĩa hướng về cội nguồn.
Khi tiết Xuân phân qua, những cơn mưa bụi của trời xuân đã hết, bầu trời trở nên quang đãng, sáng sủa là sang Tiết Thanh Minh. Thời điểm khí trời trong sáng nhất và thanh khiết nhất này, ông bà xưa thường chọn để cắt cỏ trên mộ và đắp đất lên mộ (tảo mộ).
Cũng đi dâng hương tổ tiên dịp Tết Thanh minh, nhưng có lẽ lễ tảo mộ năm nay của gia đình ông Dương Đức Minh (71 tuổi, ở quận Ba Đình, Hà Nội) có chút đặc biệt hơn bởi sự góp mặt của chàng rể quý người nước ngoài.
Từ sáng sớm 9/4, anh Bjorn Wilke (27 tuổi, Quốc tịch Đức) cùng gia đình nhà vợ đã có mặt tại Công viên tâm linh Lạc Hồng Viên, TP Hòa Bình chuẩn bị các lễ vật, dọn dẹp phần mộ của người thân, thắp nén hương thơm tỏ lòng thành kính với những người đã khuất trong dịp Tết Thanh minh.
Với chàng rể người Đức, dẫu đã 5 năm lập gia đình nhưng đây là năm đầu tiên anh mới có dịp cùng người thân bên gia đình vợ trải nghiệm Tết Thanh minh. "Đây là một trải nghiệm độc đáo cho tôi thấy được sự kết nối tình cảm các thành viên trong gia đình. Tất nhiên tôi rất muốn tham gia những ngày lễ như thế này hơn nữa để hiểu rõ hơn văn hoá của Việt Nam. Ở Việt Nam phong tục gia đình rất cao quý, luôn hướng con cháu biết đạo hiếu với ông bà, tổ tiên", anh jorn Wilke chia sẻ.
Hướng dẫn cháu rể thắp hương vái lạy tổ tiên, ông Dương Đức Minh (71 tuổi, ở quận Ba Đình, Hà Nội) cho biết, mỗi dịp lễ Tết các thành viên trong gia đình đều tề tựu về bên khuôn viên phần mộ gia tiên, ai nấy đều bồi hồi, xúc động.
Thanh minh là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí hàng năm. Tiết Thanh minh đến sau ngày Lập xuân 60 ngày, sau ngày Đông chí 105 ngày. Ngày đầu tiên của tiết này được gọi là Tết Thanh minh. Tết Thanh minh 2023 nhằm vào thứ Tư ngày 5/4 Dương lịch.
Gọi Thanh minh trong tiết trời xuân bởi dịp này tiết mưa xuân thường ẩm nồm khiến cỏ cây mọc nhanh, xanh tốt, mộ phần cũng vì thế mà rậm rạp hơn. Người dân đi tảo mộ sẽ dọn dẹp, phát quang xung quanh mộ phần và làm cỏ sạch sẽ. Khi những cơn mưa qua làm đất trôi nhiều khiến mộ phần xơ xác người ta đi tảo mộ là để đắp thêm đất cho mộ.
Theo truyền thống, ngày Tết Thanh minh không có chỗ cho sự u buồn hay đau xót, mà tất cả mọi người đều cùng tri ân, tưởng nhớ người đã khuất với thái độ kính cẩn. Mong cho người đã khuất an nghỉ thanh thản và người còn sống lạc quan hướng tới tương lai phía trước.
Người lớn trong gia đình thường kể lại những câu chuyện, những kỷ niệm về người thân đã khuất. Trẻ nhỏ lắng nghe, cùng ra thăm mộ tổ tiên, hiểu và biết về cội nguồn. Đó là nét đẹp, nét văn hóa tuyệt vời mà ý nghĩa của Tết Thanh minh đem lại.
Cũng hòa mình vào dịp Tết Thanh minh rộn ràng năm nay, bà Phạm Thị Thái An ở phố Vọng, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội cùng người thân lên Công viên tâm linh Lạc Hồng Viên (Hòa Bình) làm lễ Thanh minh cho người cháu đã mất.
Bà An kể, hôm nay cũng vừa đúng ngày sinh nhật cháu gái của mình. Bé rời cõi tạm khi vừa 7 tháng tuổi do Covid-19. "Cháu đáng yêu lắm nhưng không được ở lại với gia đình nữa. Gia đình tôi luôn mong cháu an nghỉ và thầm nguyện cầu cho cháu nơi cõi vĩnh hằng", bà An xúc động.
Dịp này, gia đình ông Trần Anh Tuấn (54 tuổi, ở quận Hà Đông, Hà Nội) cũng đưa con cháu lên khuôn viên phần mộ của gia đình để làm lễ Tết Thanh minh người cha mới mất cách đây hơn 100 ngày. "Các con cháu lên mong ông phù hộ cho gia đình phù hộ sức khoẻ, bình an", ông Tuấn nói.
Đại đức Thích Trí Thịnh, Phó Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hòa Bình, Trụ trì của Kim Sơn Lạc Hồng chia sẻ, Tết Thanh minh không chỉ diễn ra trong 1 ngày mà diễn ra trong vòng 15 ngày. Đây là dịp mà các thế hệ đều mong muốn được quây quần bên nhau. Quan trọng nhất, qua đó, các thế hệ trẻ biết công ơn của tổ tiên, ông bà, cha mẹ.
