Năm 1977, George Lucas, khi ấy 33 tuổi, là một biên kịch tài năng, một đạo diễn trẻ đang trên đà phát triển của sự nghiệp, ra mắt phần phim đầu tiên trong chuỗi phim Star Wars với tên gọi Star Wars IV: A New Hope. Đúng như tên gọi của mình (Hy vọng mới), Star Wars đã nhanh chóng trở thành một hiện tượng văn hoá đại chúng được ghi nhận trên toàn thế giới, góp phần không nhỏ trong việc tạo ra một kỷ nguyên trong lĩnh vực điện ảnh.
Poster phần đầu tiên của Star Wars.
Khởi sinh của một huyền thoại
Khi tạo ra câu chuyện bắt đầu bằng lời dẫn “A long time ago, in a galaxy far, far away…”, George Lucas đã được truyền cảm hứng từ khá nhiều những bộ phim thời bấy giờ như Metropolis (1927), The Wizard of Oz (1939), Lawrence of Arabia (1962) hay Flash Gordon (1936)… Các bộ phim, chủ yếu thuộc thể loại viễn tưởng, số khác mang phong cách cao bồi miền Tây trong khi số còn lại là những chuyện tình buồn diễm lệ, đã mang lại cho George Lucas những nét phác hoạ đầu tiên về những nhân vật, những câu chuyện cho cuộc Chiến tranh giữa các vì sao. Ngày hôm nay, những chiến công của Luke Skywalker, sự phi thường của công chúa Leia hay bi kịch tình yêu của Queen Amidala với Anakin Skywalker dẫn tới sự ra đời của kẻ phản diện nổi tiếng nhất lịch sử điện ảnh - Darth Vader… vẫn là niềm yêu thích của hàng triệu fan hâm mộ trên toàn thế giới.
Sự thành công ngoài sức tưởng tượng của Star Wars chính là tiền đề cho hàng loạt sự “thay máu” trong cách mà Hollywood tạo ra những bộ phim của mình. Trước Star Wars, Twentieth Century Fox Film Coporation còn là một công ty đứng trên bờ vực phá sản. Sau Star Wars, Fox trở thành một tập đoàn phát triển mạnh mẽ. Thành công của Star Wars thời kì ấy là một giấc mơ đẹp mà bất kỳ hãng phim nào cũng ao ước có được. Và giấc mơ ấy đã thành sự thật với Fox.
Một trang truyện tranh Star Wars
Không chỉ đem về cho nhà sản xuất doanh thu khổng lồ từ các phần phim ra mắt mỗi “Mùa hè bom tấn”, Star Wars còn rất thành công trong việc buộc fan hâm mộ phải “móc hầu bao” chi trả cho các sản phẩm ăn theo bộ phim. Từ nguyên tác của George Lucas trên màn ảnh, giờ đây chúng ta có truyện tranh Star Wars, trên dưới 10 series phim truyền hình, trò chơi điện tử, đồ chơi mô hình… và hệ thống công viên kiêm nhà triển lãm được xây dựng mô phỏng theo bộ phim trên khắp nước Mĩ và một số quốc gia như Anh và Pháp. Fan hâm mộ có dịp đắm chìm trong niềm đam mê lớn, nhà sản xuất thì có thể yên tâm về con số lợi nhuận được duy trì đều đặn qua các năm, còn bản thân bộ phim vẫn chưa bao giờ giảm nhiệt. Thật là đôi bên, hay trong trường hợp này, ba bên cùng có lợi!
Từ cú hích về công nghệ…
Trong thập niên 60 - 70, dòng phim khoa học viễn tưởng của Mỹ đã có những thành tựu, mà trong đó đáng kể nhất có lẽ là 2001: A Space Odyssey (1962) của Stanley Kubrick. Tuy nhiên kĩ xảo điện ảnh trong các bộ phim này vẫn chỉ dừng lại ở phương pháp thủ công như dàn dựng bối cảnh với tỉ lệ thu nhỏ hay sử dụng mô hình người đóng. Đồ hoạ vi tính vẫn còn là một điều gì đó xa vời - về cả kinh phí sản xuất cũng như nhân lực thực hiện. Star Wars IV: A New Hope là bộ phim tiên phong trong việc sử dụng đồ hoạ vi tính để bổ trợ cho những hạn chế mà kĩ xảo điện ảnh kiểu truyền thống không thể khắc phục. Và rõ ràng sự mạo hiểm ấy đã được đền đáp xứng đáng trong 121 phút phim gay cấn và đầy cảm xúc.
Một cảnh sử dụng kĩ xảo vi tính trong phim
Nếu mang lợi ích kinh tế mà Star Wars đem lại so sánh với những đóng góp của nó cho “nội dung” nền công nghiệp điện ảnh Mĩ những năm tháng sau này, thì chỉ những con số ấy chỉ như gió thoảng. Tất nhiên còn một quãng đường rất dài từ mốc 1977 ấy cho tới ngày mà Peter Jackson tạo ra cuộc cách mạng thứ hai trong kĩ xảo điện ảnh với tên gọi Màn hình xanh bằng siêu phẩm The Fellowship of the Ring nằm trong bộ ba Chúa nhẫn của mình, nhưng rõ ràng sau Star Wars, rất nhiều hãng phim đã quyết định rót thêm kinh phí vào làm kĩ xảo cho các bộ phim của mình. Từ đây, đồ hoạ vi tính chính thức trở thành “thế lực mới” đầy quyền năng cạnh tranh và dần thay thế cho phương pháp truyền thống trong việc tạo ra những đại cảnh hoành tráng hay một xứ sở diệu kì ở “một thiên hà xa, xa thật là xa”.
… cho tới một dòng phim được truyền cảm hứng
Có hai điều đã xảy ra trước Star Wars. Đó là sự ra đời của những chuỗi phim ba phần - trilogy (khá bất ngờ ở chỗ, Hollywood không phải nơi khai sinh ra trilogy, cũng như trilogy đầu tiên ra đời trên thế giới không phải “đặc sản” The God Father) và mùa phim bom tấn hè. Trilogy đã ra đời từ những năm 1920, hoặc sớm hơn, ở Áo hoặc Hà Lan; và Steven Spielberg là người đã mở đầu mùa phim bom tấn mỗi dịp hè đến bằng Jaws (1975). Nhưng chỉ sau những thành công của Star Wars, đông đảo người hâm mộ điện ảnh mới chính thức biến đến hai khái niệm này. Nó thúc đẩy nhà sản xuất nghĩ về những bối cảnh xa xôi hơn, kể những câu chuyện phim mới lạ hơn, dài hơi hơn. Từ nay về sau, Hollywood sẽ chỉ chuyên tâm tìm cách kể những câu chuyện về một nhân vật - một người anh hùng không tưởng đều đặn xuất hiện mỗi năm một lần vào mùa phim hè, và cạnh tranh nhau một chỗ đứng trong lịch sử văn hoá đại chúng.
Phần opening đã đi vào lịch sử
Không chỉ góp phần thay đổi cách làm phim, hay phổ biến tới khán giả những khái niệm mà chỉ vài chục năm sau sẽ trở thành từ khoá chính của Hollywood, Star Wars còn đóng vai trò như “nhẫn Chúa” kết nối tất cả những bộ phim hành động/khoa học viễn tưởng sau này.
Năm năm trở lại đây, Hollywood đang bị cuốn đi trong làn sóng nữ quyền trên màn ảnh. Chúng ta có Katniss Everdeen, có Imperator Furiosa… hay như vài thập niên trước là Sarah Connor hay “Lady of Survivor” Ellen Ripley - những nữ anh hùng trên màn ảnh. Nhưng “hình mẫu chung” của tất cả những nhân vật này, người phụ nữ mạnh mẽ nhất, thông minh nhất, và cả “bá đạo” nhất, chính là Công chúa Leia của Star Wars IV: A New Hope!
Công chúa Leia
Bộ phim kinh điển Metropolis (1927) đã truyền cảm hứng cho George Lucas tạo ra robot C3-PO Droit với hình dáng mô phỏng con người và lớp vỏ kim loại vàng bắt mắt. Người yêu điện ảnh chắc chắn sẽ nhìn thấy hình bóng của chú robot này phản chiếu trong rất nhiều bộ phim khác. Chúng ta có những robot mô phỏng hình dạng con người trong I, Robo (2004), lại một robot mô phỏng hình dạng con người (và cả cảm xúc) khác trong Bicentennial Man (1999)…
Star Wars cũng đóng góp cho những bộ phim bom tấn một kiểu mẫu nhân vật đặc sắc nữa - đó là những sinh vật to lớn kiệm lời không-phải-con-người. Chewbacca lông lá và hiền khô đã không còn cô đơn nữa, bởi từ mùa hè 2014, cậu ta đã có thêm một người bạn khổng lồ “rậm rạp” tên Groot để trò chuyện. Thật khó để tưởng tượng một cuộc trò chuyện gồm những tiếng gầm gừ và một câu “I am Groot” được lặp lại với nội dung thông tin khác nhau sẽ đi đến đâu, nhưng cũng đáng để hi vọng.
Chewbacca vẫn mượt mà, nhưng Han Solo thì già chát trong The Force Awakening
Và mọi chuyện là như thế đấy! Star Wars chính là bộ phim tiên phong, mở đường cho nhiều thập niên phát triển huy hoàng và rực rỡ của những trilogy hành động - khoa học viễn tưởng! Tất nhiên, cũng giống như George Lucas đã tạo nên Star Wars với cảm hứng từ những điều làm ông mê mẩn thuở nhỏ, chúng ta sẽ luôn thấy được một phần gì đó của Star Wars ẩn giấu trong những bộ phim bom tấn được làm sau này.
Và một lời cảnh báo cho tương lai
Sức ảnh hưởng của Star Wars đã vượt qua ranh giới của điện ảnh và trí tưởng tượng. Nó không đơn thuần chỉ là một series phim. Star Wars đã trở thành một phần của thế giới thực đang ngày càng phát triển. Robot giúp việc, robot mô phỏng con người, robot vận chuyển hàng hoá… đã không còn là kĩ xảo điện ảnh trong trường quay. Biết bộc lộ cảm xúc không còn là độc quyền của C3-PO. Cánh tay giả bằng máy đã được chế tạo thành công và giúp ích rất nhiều trong đời sống hàng ngày.
Nhưng bên cạnh đó, sa mạc hoá vẫn đang nhấn chìm nhiều vùng đất trên tinh cầu này trong cát bụi, chiến tranh vẫn đang diễn ra - không phải giữa các vì sao, mà là giữa các quốc gia. Viễn cảnh một thế giới bụi bặm, đổ nát hoang tàn, chìm trong sa mạc của Star Wars đang chậm rãi trở thành viễn cảnh tương lai của chính chúng ta.
Khung cảnh hoang tàn trong A New Hope
Hậu tận thế hoang tàn đang là một xu hướng hot trong phim ảnh và tiểu thuyết. Khó có thể nói đây có phải là điều được “truyền cảm hứng” từ Star Wars hay không. “May the Force be with you” là một trong những câu thoại nổi tiếng nhất của Star Wars, và nó cũng tình cờ là câu cảm thán phù hợp nhất trong trường hợp này.
Ra mắt trùng dịp Giáng sinh và năm mới 2016, phần mới nhất của Star Wars - The Force Awakening sẽ khép lại mùa phim làm lại - làm mới luẩn quẩn của Hollywood suốt năm vừa qua. Những phản hồi ban đầu dành cho The Force Awakening vô cùng tích cực, hứa hẹn không chỉ doanh thu đáng kể từ các phòng vé, mà còn là sự trỗi dậy mạnh mẽ của một thương hiệu đã truyền cảm hứng cho nền văn hoá đại chúng Mỹ suốt ba thập niên qua.
