Trong lịch sử chuyển thể văn học cổ điển Trung Quốc, Hồng Lâu Mộng luôn được xem là “đỉnh cao khó vượt”, không chỉ bởi giá trị văn học mà còn vì độ phức tạp ở việc xây dựng nhân vật và không gian. Trong số nhiều lần đưa tác phẩm của Tào Tuyết Cần lên màn ảnh, hai phiên bản của Trung Quốc đại lục là bản truyền hình năm 1987 do Vương Phù Lâm đạo diễn và bản điện ảnh năm 1989 do Tạ Thiết Ly đạo diễn được xem là những dấu mốc nổi bật và có sức ảnh hưởng sâu rộng nhất.
Hồng Lâu Mộng 1987
Phiên bản truyền hình năm 1987 do đạo diễn Vương Phù Lâm thực hiện thường được xem là bản chuyển thể kinh điển nhất của Hồng Lâu Mộng. Bộ phim nổi tiếng với quá trình tuyển chọn và đào tạo diễn viên nghiêm ngặt, kéo dài nhiều năm, nhằm tái hiện sát nhất khí chất và thần thái của các nhân vật trong nguyên tác. Dàn diễn viên trẻ khi đó gần như “sinh ra để đóng vai”, đặc biệt là hình tượng Lâm Đại Ngọc, Giả Bảo Ngọc và Tiết Bảo Thoa, được đánh giá là đạt tới độ hòa hợp hiếm có giữa văn học và hình ảnh.
Bên cạnh diễn xuất, phiên bản 1987 còn ghi dấu ấn nhờ mỹ thuật, phục trang, lễ nghi và âm nhạc mang đậm tính học thuật. Bộ phim không chạy theo kịch tính hay thị hiếu đại chúng, mà kiên nhẫn tái hiện không khí suy tàn của phủ Giả, tinh thần bi cảm và tính triết lý sâu sắc của nguyên tác. Chính sự tiết chế này đã giúp Hồng Lâu Mộng 1987 trở thành “chuẩn mực vàng”, thường xuyên được nhắc đến mỗi khi bàn về chuyển thể văn học cổ điển Trung Quốc.
Hồng Lâu Mộng 1989
Song song với sức ảnh hưởng của bản truyền hình, Hồng Lâu Mộng phiên bản điện ảnh do đạo diễn Tạ Thiết Ly thực hiện cũng tạo được tiếng vang trong lòng công chúng. Bộ phim khởi quay từ năm 1988 và hoàn tất một năm sau đó, trở thành một trong những nỗ lực chuyển thể quy mô lớn hiếm hoi của điện ảnh Trung Quốc đối với kiệt tác văn học này.
Hồng Lâu Mộng 1989 ghi dấu ấn trước hết ở việc vượt qua giới hạn thông thường của dung lượng điện ảnh. Thay vì gói gọn trong thời lượng hai đến ba giờ như các phim chiếu rạp truyền thống, tác phẩm được thực hiện dưới dạng sáu phần, tám tập, tương đương tám bộ phim điện ảnh cho phép kể lại câu chuyện một cách tương đối đầy đủ, điều vốn rất khó đạt được với một tiểu thuyết đồ sộ như Hồng Lâu Mộng. Đáng chú ý, bộ phim vẫn giữ lại những lớp nội dung mang tính siêu thực như Thái Hư Huyễn Cảnh, giúp cân bằng giữa yếu tố hiện thực và lãng mạn, đồng thời truyền tải khá trọn vẹn ý đồ nghệ thuật và chiều sâu triết lý của nguyên tác.
Có thể nói, việc sở hữu cả hai bản chuyển thể xuất sắc trong cùng một thập kỷ là một may mắn lớn của nền nghệ thuật Trung Hoa. Những thước phim này không chỉ đơn thuần mang tính giải trí, mà đã trở thành những di sản văn hóa, lưu giữ trọn vẹn hồn cốt của một thời đại rực rỡ. Qua đó, sức sống bền bỉ của Hồng Lâu Mộng cũng như tầm vóc của những nhà làm phim đã tận hiến vì nghệ thuật chân chính một lần nữa được khẳng định mạnh mẽ, tạo nên những giá trị vượt thời gian.
