Nhắc đến Hưng Yên, nhiều người nghĩ ngay tới nhãn lồng, bánh cuốn hay gà Đông Tảo, nhưng ít ai có thể bỏ qua tương Bần – đặc sản đã đi vào đời sống người dân đồng bằng Bắc Bộ suốt hàng trăm năm. Món tương nâu sánh, thơm nhẹ và có vị ngọt tự nhiên này được làm chủ yếu từ đỗ tương, nếp cái hoa vàng và muối, trải qua quá trình lên men cầu kỳ, tỉ mỉ.
Làng Bần Yên Nhân (thị xã Mỹ Hào) – cái nôi của nghề làm tương – ngày nay vẫn giữ gần như nguyên vẹn cách chế biến truyền thống. Hạt đỗ tương phải chọn loại già, chắc; nếp phải là nếp tốt để tạo độ thơm; còn muối phải đạt độ tinh khiết để tương lên men đúng chuẩn. Tất cả được phối trộn theo tỷ lệ bí truyền, phơi nắng, đảo mốc và ủ chum trong nhiều tuần liền. Chính sự kỳ công ấy giúp tương Bần có màu nâu óng đẹp mắt, thơm ngậy và hương vị đậm đà khó lẫn với bất kỳ loại tương nào khác.
Tương Bần thường được dùng chấm rau luộc, đậu rán, thịt luộc hoặc làm gia vị cho nhiều món kho, món om mang đậm hồn quê Bắc Bộ. Những bữa cơm gia đình giản dị với bát tương nhỏ cũng đủ khiến nhiều người xa quê nhớ về tuổi thơ.
Không chỉ là món ăn, tương Bần còn là di sản văn hóa – nghề truyền thống được gìn giữ qua nhiều đời. Nhiều cơ sở hiện nay đã áp dụng công nghệ trong khâu đóng chai, kiểm soát chất lượng nhưng vẫn giữ nguyên cách ủ tương cổ truyền để bảo tồn giá trị xưa.
Giữa vô vàn loại gia vị công nghiệp, tương Bần vẫn giữ được vị thế nhờ hương vị đặc trưng và chất mộc mạc của vùng quê Hưng Yên. Một đặc sản bình dị nhưng đủ sức làm nên bản sắc riêng cho ẩm thực Phố Hiến suốt bao thế hệ.
