Rau má ngọ là một loại rau dại quen thuộc ở nhiều vùng quê Việt Nam, mọc ven bờ ruộng, bờ mương, gốc tre hay những khu đất ẩm thấp. Khác với rau má thường, rau má ngọ có thân nhỏ, lá tròn hơn, vị đắng nhẹ và mùi hăng đặc trưng. Theo kinh nghiệm dân gian, loại rau này không chỉ được dùng làm thực phẩm mà còn được xem như “khắc tinh” tự nhiên khiến rắn phải tránh xa, bởi mùi vị và tinh dầu tiết ra từ thân, lá. Chính vì vậy, ở nhiều làng quê, rau má ngọ thường được giữ lại quanh nhà hoặc trồng xen ở vườn để hạn chế rắn bò vào khu vực sinh hoạt.
Trong ẩm thực, rau má ngọ tuy không phổ biến như rau má đồng nhưng lại được người dân đánh giá cao nhờ hương vị lạ miệng và tính mát. Rau có thể ăn sống kèm các món mắm, trộn gỏi với tôm khô, thịt luộc hoặc xay lấy nước uống giải nhiệt vào những ngày nắng nóng. Vị đắng nhẹ ban đầu nhanh chóng chuyển sang hậu ngọt, tạo cảm giác thanh mát, dễ chịu. Nhiều người còn dùng rau má ngọ nấu canh với tôm, cá đồng hoặc thịt băm để tăng hương vị và giúp bữa cơm thêm cân bằng.
Không chỉ là món ăn dân dã, rau má ngọ còn gắn với nhiều kinh nghiệm dân gian về chăm sóc sức khỏe. Người xưa cho rằng loại rau này giúp thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ làm mát gan và giảm cảm giác nóng trong người. Tuy vậy, do là rau dại mọc tự nhiên, khi sử dụng cần hái ở những khu vực sạch, tránh nơi ô nhiễm, đồng thời rửa kỹ trước khi chế biến để đảm bảo an toàn.
Giữa nhịp sống hiện đại, rau má ngọ vẫn âm thầm tồn tại như một phần ký ức ẩm thực làng quê: mộc mạc, giản dị nhưng chứa đựng nhiều giá trị. Từ một loại rau dại ven bờ, rau má ngọ không chỉ góp mặt trong bữa ăn dân gian mà còn mang theo những câu chuyện thú vị về cách con người tận dụng thiên nhiên để vừa ăn ngon, vừa sống an toàn hơn.
