Cách trung tâm thành phố Cần Thơ, làng nghề bánh tráng Thuận Hưng nức tiếng xa gần với tuổi đời ngót đã hơn 200 năm. Ngay đầu cổng làng, hương thơi đặc trưng của mùi khói và bột dừa khiến ai cũng không kìm lòng mà sà vào trong. Hai bên đường vào làng là những phiên bánh tráng được phơi đều tăm tắp như tấm lụa trắng uốn lượn theo các tuyến đường đẹp ngỡ ngàng.
Mới đây, trong hành trình khám phá vùng đất Tây Đô, diễn viên Quốc Trường cùng đoàn Amazing Tour 8 không chỉ hào hứng khi thưởng thức bánh tráng đặc sản mà còn được những người giữ lửa làng nghề chỉ cho bí quyết để tận tay trải nghiệm làm bánh tráng.
Việc tạo ra một chiếc bánh cũng giống như sáng tạo một tác phẩm nghệ thuật đòi hỏi người thợ phải thật khéo tay.
Đầu tiền, bí quyết nằm ở khâu pha bột. Người ta dùng hoàn toàn là bột gạo. Gạo được sản xuất ở vùng Thốt Nốt, gạo gặt về để trong 6 tháng mới làm. Vì mới quá thì nhúng nước bánh bị rã, nướng không giòn đều; gạo cũ quá bánh nướng thì xốp nhưng không giữ được vị ngọt. Nhờ việc lựa chọn nguyên liệu kỹ càng nên chiếc bánh lúc ra thành quả có mùi gạo thơm nồng nàn rất đặc trưng, lại mềm, mịn, dẻo thơm.
Sau đó, gạo được được ngâm rồi đem xay thành bột, lọc bỏ phần nước chua rồi pha bột với nước sao cho vừa, không loãng cũng không đặc quá. Nêm thêm chút muối, vị bánh sẽ đậm đà hơn.
Khâu tráng bánh cũng không hề đơn giản. Đầu tiên phải làm sao để lượng bột tạo ra 1 chiếc bánh phải chuẩn và được đong bằng một cái gáo nhỏ, một gáo nước bột tương đương với một chiếc bánh thành phẩm. Rồi bột gạo đổ lên tấm vải mùng căng, tán bằng tay phải thật nhanh, đều, tròn tay vừa cỡ với vỉ.
Đặc biệt, lửa của công đoạn tráng bánh rất quan trọng, lửa chỉ được để liu riu. Nhờ thế mới tráng được bán tròn, mỏng đều và khi lấy bánh sẽ không bị nát.
Đến khâu lấy bánh thì cực kỳ khó khăn, đòi hỏi phải có sự phối hợp nhịp nhàng giữa người tráng và người lấy bánh.
Ngoài ra, nghề làm bánh tráng cũng cần để ý đến thời tiết, thợ bánh tráng phải xem trời mai nắng hay mưa để tráng bánh sớm, rồi đem phơi bánh ngay khi nắng vừa lên. Việc phơi bánh - gỡ bánh cũng không phải chuyện dễ, nó đòi hỏi người phơi phải biết canh nắng để gỡ cho đúng lúc để có chiếc bánh còn nguyên vẹn, không cong vênh. Nắng đẹp chỉ phơi tầm 30 phút là khô, nếu phơi khô quá thì bánh dễ bị vỡ.
Bánh khô đến một độ nhất định sẽ được lấy ra khỏi vỉ và sắp thành từng phần ngay ngắn, mỗi phần 50 hoặc 100 cái bánh tùy yêu cầu đóng gói.
Bánh tráng Thuận Hưng mang dư vị rất riêng và không nhầm lẫn với nơi nào khác. Bánh tráng Thuận Hưng có 4 loại: bánh mặn, bánh lạt, bánh nem và bánh dừa. Làng nghề truyền thống bánh tráng Thuận Hưng với hơn 500 lò làm bánh tráng, hơn 200 năm qua vẫn ngày đêm “đỏ lửa” mà không đủ bánh cung cấp cho thị trường.
Chia sẻ về trải nghiệm đáng quý lần này, diễn viên Quốc Trường hào hứng nói: "Khi dàn bánh ra để phơi, tấm bánh tráng lúc này cực kì mỏng. Mình vô cùng thích thú với trải nghiệm này vì tự tay tạo ra những chiếc bánh tráng mỏng dính và hiểu thêm về nghề truyền thống hơn 200 năm tuổi của bà con nơi đây".
Kỳ thực, người ta chẳng rõ làng nghề bánh tráng Thuận Hưng hình thành chính xác từ bao giờ, chỉ biết nó được truyền từ đời này sang đời khác cho đến nay đã được gần 2 thế kỷ.
Toàn làng nghề hiện có hơn 100 hộ làm bánh tráng, tập trung ở 9/9 ấp của phường Thuận Hưng, nhưng tập trung chủ yếu ở ấp Tân Lợi 3, Tân Phú và Tân Thạnh.
Trải qua hàng mấy trăm năm hình thành và phát triển với bao thăng trầm, nghề làm bánh ở Thuận Hưng vẫn giữ nguyên những giá trị truyền thống mang tính văn hóa sâu sắc được kết tinh từ những thành quả lao động và sáng tạo của những người dân bản địa, cho ra thị trường nhiều sản phẩm bánh tráng mang hương vị đặc trưng của vùng đất Thuận Hưng.
Ngày 19/5/2023, làng nghề làm bánh tráng Thuận Hưng tự hào được Sở Văn hóa Thể thao Du lịch TP Cần Thơ trao danh hiệu Di sản văn hóa phi vật thể nghề thủ công truyền thống.
(Ảnh: Nhiếp ảnh gia Bảo Khánh và Vinh Gấu)
