Lục Ngạn (Bắc Giang) có nhiều đặc sản nổi tiếng, trong đó phải kể đến món xôi trứng kiến. Đây là một món ăn vô cùng độc lạ, thay vì nấu xôi cùng với đậu, gấc, dừa thì người dân nơi này lại nấu xôi với trứng kiến.
Chị Hoà (30 tuổi, Bắc Giang) cho biết, đặc sản này không có quanh năm mà chỉ có một mùa nên càng được ưa chuộng. Tháng 3 và tháng 4 âm lịch là thời điểm mùa săn trứng kiến ở Lục Ngạn bắt đầu. Khi đó, già trẻ gái trai tranh thủ đi lấy “lộc trời” về nấu xôi.
"Theo kinh nghiệm được truyền lại từ thời các cụ, trong rừng có rất nhiều loại kiến nhưng chỉ một loại là có thể ăn được. Đó là loại kiến đen có kích thước to gấp 3 đến 4 lần các loại kiến đen thông thường, chuyên sống và làm tổ trên cây. Tổ kiến của chúng thường được kết từ những cành cây khô, lá khô với kích thước bằng nắm tay hoặc to như ấm đun nước. Tổ kiến có màu đen bạc, thớ của tổ lớn và cành cây hơi trĩu sẽ cho nhiều trứng", chị Hoà nói.
Dụng cụ để lấy trứng kiến là những chiếc rá to có buộc cán dài. Khi lấy tổ kiến xuống, người dân sẽ cho vào miệng rá rồi dùng gậy đập vào tổ để trứng kiến rơi xuống.
"Để làm xôi trứng kiến, người dân quên mình thường sử dụng hai nguyên liệu chính là gạo nếp nương và trứng kiến đen kèm theo các loại gia vị như hành phi, mỡ gà", người phụ nữ nói.
Trứng kiến sau khi mang được sơ chế, rửa sạch trong nước ấm, đãi nhiều lần thật nhẹ tay để có mẻ trứng kiến sạch và ngon. Sau đó họ sẽ mang đi xào cùng với mỡ gà và hành phi, nêm nếm gia vị cho thật thơm.
Tiếp đó, họ đem trứng kiến trút ra lá chuối ngự rồi cho vào chõ đồ xôi, xung quanh là những hạt nếp nương. Người dân canh lửa và canh thời gian như các loại xôi thông thường. "Họ canh đến khi thấy hạt nếp nương đã chuyển sang màu trắng trong, căng mọng và hương thơm của gạo nếp, hành phi, mỡ gà và mùi béo của trứng kiến tỏa ra là món ăn đã chín.
Xôi bắt đầu chín, người ta sẽ dùng đũa xới thật nhẹ tay để xôi chín đều và trứng kiến không bị vỡ", chị Hoà cho hay.
Xôi trứng kiến ăn đúng điệu là dùng tay trần nhón từng nhúm xôi nhỏ cho vào miệng nhai từ tốn để cảm nhận từng kiến lép bép khi vỡ của trứng kiến. Người ăn sẽ cảm nhận được vị béo bùi lan tỏa trong khoang miệng hòa lẫn với vị thơm dẻo của lúa nếp nương. Vì thế ai ăn một lần sẽ nhớ cả đời.
