Gà đập đất hay gà nướng đất sét là món thường xuất hiện trong những bữa ăn tiếp đãi khách phương xa của người miền Tây. Hương vị dân dã này đã gắn liền với ẩm thực làng quê từ những ngày khai hoang, mở đất. Tuy chẳng thể so bì với thức ngon vật lạ chốn thị thành nhưng một lần nếm thử bạn sẽ vương vấn mãi phong vị rất đặc trưng của món ăn này.
Tương truyền, từ xa xưa, người dân thường đi vào rừng rậm để dựng lều sinh sống. Ban ngày, họ khai hoang khẩn đất trồng lúa, chiều đến thì đi săn bắt thú rừng để ăn và ngủ lại trong rừng. Các món ăn ngày đó cũng không được chế biến cầu kỳ, chỉ cần nướng chín trên lửa rồi nhâm nhi với vài ly rượu đế. Món gà nướng đất sét cũng từ đó mà được hình thành.
Cũng có câu chuyện truyền lại, xưa có anh ăn xin nghèo ăn trộm được con gà, khi đang nhóm lửa thì bất chợt thấy quan binh tìm bắt. Quá hoảng loạn, anh ta vội lấy đất sét bọc kín con gà rồi ném vào đống lửa. Không ngờ, khi bóc đất ra lại có món gà thơm ngon độc đáo không gì sánh bằng.
Ở mỗi vùng quê, gà nướng đất sét lại có cách chế biến khác nhau. Tuy nhiên, dù ở đâu thì gà nướng đất bắt buộc phải dùng đất sét, bởi chỉ đất sét mới đủ dẻo dính để bao lấy thân gà. Thông thường, người ta sẽ chọn gà rừng hoặc gà chạy bộ làm nguyên liệu.
Gà sau khi bắt về đem làm sạch, khoét một lỗ tại vị trí phao câu rồi khéo léo móc hết ruột ra. Ruột gà lại được tỉ mỉ làm sạch, ướp gia vị cho thấm, riêng phần huyết thì để cho đông rồi cho lại vào bụng gà cùng với bộ lòng. Trong quá trình chế biến, người ta thường cho thêm lá chanh và sả băm vào bụng gà để khử đi mùi tanh. Khi gà đã ngấm gia vị, người chế biến tiếp tục lấy lá sen hoặc lá chuối già bọc kín gà rồi đắp đất sét lên.
Đất sét dùng trong món ăn cũng phải được mang từ bờ sông về, nhào với nước sao cho vừa đủ dẻo để làm tăng sự kết dính. Kỹ thuật đắp đất sét cũng quyết định đến chất lượng món ăn. Phải đắp làm sao cho vừa bo tròn đều con gà và vừa đủ dày để nướng chín thịt.
Đặc biệt, không cần làm lông gà bởi khi đắp đất nướng, lông sẽ dính theo đất mà róc ra hết. Bọc đất quanh thân gà cũng không được quá dày hoặc quá mỏng bởi dày quá thì gà không chín, mà quá mỏng thì khi nướng đất co lại nhanh khiến gà dễ bị cháy. Gà đắp đất sét nướng không chỉ giữ lại vị ngọt ngon của thịt gà mà còn có có mùi thơm rất ấn tượng, được hòa quyện từ mùi đất sét, lá chanh, sả, cộng với mùi gà nướng rất quyến rũ.
Gà được nướng trong khoảng 2 giờ đồng hồ. Trong suốt quãng thời gian này, đầu bếp cần chọn củi khô, chất rơm lên đốt nóng liên tục. Chỉ có vậy, hơi nóng mới đủ sức lan tới bên trong. Từ miếng đất dẻo dính ban đầu, gà đắp đất khi hoàn thiện phải có lớp đất khô, săn cứng. Bóc đất tới đâu, lông gà dính theo tuột ra đến đó, để lộ phần da gà óng ả, thân gà tròn trơn mà thơm lừng hấp dẫn.
Gà nướng xong để nguyên con, đem xé thịt bóp cùng muối tiêu chanh và rau răm. Từng miếng gà nướng vàng nâu óng ả thơm lừng, với phần da ăn hơi giòn ngậy nhưng thịt bên trong lại mềm và đậm đà. Người ta thường ăn kèm thêm chút xôi khi thưởng thức gà nướng đất sét.
