Phát biểu gần đây của Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi liên quan đến Đài Loan đã làm bùng lên làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ Trung Quốc, kéo theo sự căng thẳng mới trong quan hệ song phương. Giữa bối cảnh nhạy cảm này, lĩnh vực văn hóa, giải trí cũng bị cuốn vào vòng xoáy khi hai sự kiện âm nhạc liên quan đến nghệ sĩ Nhật Bản tại Thượng Hải diễn ra đầy trắc trở.
Sự việc đầu tiên liên quan đến buổi hòa nhạc của ngôi sao J-pop Ayumi Hamasaki, vốn được lên kế hoạch tổ chức tại Thượng Hải nhưng bất ngờ bị hủy vào phút chót mà không có lời giải thích rõ ràng. Chỉ một ngày sau, nữ ca sĩ Nhật Bản Maki Otsuki cũng gặp tình huống tương tự khi đang biểu diễn tại Carnival Bandai Namco Thượng Hải ngày 28. Khi cô đang trình bày ca khúc “Memories”, nhạc kết của loạt phim hoạt hình “One Piece”, hệ thống âm thanh và hình ảnh bất ngờ bị cắt. Otsuki ngỡ ngàng dừng lại, cố gắng giữ bình tĩnh trước hàng nghìn khán giả, nhưng ngay sau đó, nhân viên sân khấu đã bước lên, thu lại micro, nói rằng cảnh sát có mặt yêu cầu hủy bỏ đêm diễn và đưa cô ra ngoài trong sự bối rối của cả nghệ sĩ lẫn người xem.
Khoảnh khắc này nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc và Nhật Bản, dấy lên nhiều tranh luận về cách đối xử với nghệ sĩ nước ngoài. Trước làn sóng chỉ trích, Maki Otsuki đã chia sẻ thông cáo từ công ty quản lý, cho biết buổi diễn buộc phải dừng do “yếu tố bất khả kháng”. Ban tổ chức sự kiện sau đó xác nhận toàn bộ các buổi biểu diễn tiếp theo vào ngày 29 và 30 cũng bị hủy.
Trong bối cảnh đó, Hồ Tích Tiến, cựu tổng biên tập Hoàn Cầu Thời Báo, một tiếng nói có sức ảnh hưởng trong truyền thông Trung Quốc đã lên tiếng phản đối cách xử lý quá đột ngột đối với nghệ sĩ Nhật Bản. Ông cho rằng việc yêu cầu Otsuki rời sân khấu giữa chừng là hành động “thiếu tôn trọng”, làm tổn hại hình ảnh của chính sách trừng phạt mà Bắc Kinh đang áp dụng với Tokyo. Theo ông, “thêm hay bớt một bài hát Nhật Bản cũng không thay đổi điều gì”, nhưng làm mất mặt nghệ sĩ trước công chúng lại tạo ra ấn tượng tiêu cực và dễ trở thành cái cớ để dư luận quốc tế chỉ trích.
Hồ Tích Tiến nhấn mạnh rằng mọi chính sách, dù mang tính nhạy cảm trong quan hệ quốc tế, đều phải được thực thi dựa trên đánh giá thận trọng về hoàn cảnh cụ thể. Ông lập luận: “Nếu một nghệ sĩ Nhật Bản đang biểu diễn và nội dung ca khúc không gây vấn đề, hãy để họ hoàn thành phần trình diễn trước khi đưa ra quyết định tạm dừng. Đó mới là sự cởi mở cần có trong quản lý”. Việc cắt ngang chương trình, tắt đèn và đưa nghệ sĩ rời sân khấu ngay lập tức, theo ông, là hành động “quá đà”, không mang lại hiệu quả tích cực mà còn gây phản cảm.
Ông bày tỏ hy vọng Thượng Hải, thành phố vốn được xem là cởi mở và hiện đại bậc nhất Trung Quốc, sẽ không để tình trạng tương tự tái diễn. Hồ Tích Tiến cũng tin rằng sự việc xảy ra chỉ là cá biệt, không phản ánh tổng thể cách thành phố này tiếp cận giao lưu văn hóa quốc tế.
Chuỗi sự cố liên quan đến nghệ sĩ Nhật Bản tại Thượng Hải diễn ra đúng thời điểm quan hệ Trung-Nhật đang bị thử thách bởi căng thẳng chính trị mới. Điều này khiến dư luận đặt câu hỏi liệu các biện pháp quản lý văn hóa hiện nay có đang bị tác động bởi yếu tố ngoại giao hay không. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, cách thức thực thi chính sách và thái độ ứng xử tại các sự kiện công cộng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hình ảnh của một thành phố quốc tế hóa như Thượng Hải.
Sự việc của Ayumi Hamasaki và Maki Otsuki có thể chỉ là những trường hợp đơn lẻ, nhưng lại phơi bày những thách thức lớn hơn trong bối cảnh giao thoa văn hóa và chính trị ngày càng chồng chéo. Dù nguyên nhân chính thức chưa được công bố, loạt tranh luận xoay quanh cách ứng xử với nghệ sĩ ngoại quốc tiếp tục thu hút sự chú ý của công chúng hai nước, trong khi giới quan sát chờ đợi phản ứng kế tiếp từ các cơ quan quản lý văn hóa Trung Quốc.
