Trong nhiều tháng qua, bản đồ âm nhạc thịnh hành trên TikTok tại Việt Nam chứng kiến một hiện tượng rõ rệt: sự bùng nổ của các ca sĩ và TikToker đến từ miền Tây Nam Bộ. Từ “Kệ nhắm mắt yêu luôn” của Hana Cẩm Tiên-Tuệ Ny đến “Muốn cưa anh làm bồ” do Dương Ái Vy thể hiện, mạng xã hội bị bao phủ bởi những giai điệu bắt tai, ca từ đơn giản và phong cách biểu diễn mang đậm màu sắc giải trí. Tuy nhiên, đằng sau sự lan tỏa đó là những tranh luận gay gắt về chất lượng âm nhạc và khái niệm “ca sĩ” trong thời đại số.
Hiện tượng Dương Ái Vy và công thức tạo hit thời TikTok
Từ một TikToker chuyên làm nội dung ngắn, Dương Ái Vy vụt sáng thành cái tên được nhắc đến nhiều nhất trên đường đua nhạc Việt năm nay. Ca khúc viral giúp cô liên tục xuất hiện tại các sân khấu tỉnh, quán bar, sự kiện thương mại… và kiếm được mức thu nhập mà nhiều nghệ sĩ mất nhiều năm hoạt động mới chạm tới. Song song với sự nổi tiếng này là vô số tranh cãi: ca từ bị cho là nhảm nhí, giai điệu đơn điệu, giọng hát không đủ tiêu chuẩn để đứng sân khấu chuyên nghiệp.
Điều đáng chú ý là thay vì chững lại để hoàn thiện kỹ năng, Dương Ái Vy tiếp tục tung ra thêm các ca khúc tương tự, vẫn dựa trên “công thức TikTok”: ca từ dễ nhớ, câu hook lặp lại, giai điệu vui tai và dễ tạo trend. Điều này đặt ra một câu hỏi: phải chăng TikTok đang thúc đẩy sự ra đời của những sản phẩm âm nhạc thiên về minh họa cho clip, hơn là dành cho khả năng thưởng thức thực sự?
Không riêng Dương Ái Vy: Hàng loạt cái tên nổi lên nhờ TikTok
Trước hiện tượng này, khán giả từng chứng kiến sự nổi tiếng nhanh chóng của Hana Cẩm Tiên, Tuệ Ny, Dung Hoàng Phạm… Từ một video viral, họ bước vào thị trường âm nhạc như những “ca sĩ” tự phong và nhanh chóng chiếm lĩnh các show diễn tại miền Tây và nhiều tỉnh thành khác. Điểm chung của những trường hợp này nằm ở chỗ: họ không có nền tảng đào tạo bài bản, kỹ thuật còn hạn chế, nhưng có sức hút mạnh nhờ sự gần gũi và tính giải trí cao.
Với một bộ phận khán giả, chừng đó là đủ. Nhưng với những người quan tâm tới chất lượng nghệ thuật, đây là tín hiệu cảnh báo về sự “phẳng hóa” quá mức của nghề ca hát.
Xu hướng toàn cầu: Nơi âm nhạc đòi hỏi quá trình rèn luyện nghiêm túc
Nếu so sánh với những thị trường dẫn đầu như Hàn Quốc hay Trung Quốc, sự khác biệt lộ rõ. Để trở thành ca sĩ tại đây, nghệ sĩ phải trải qua quá trình tập luyện nhiều năm, kiểm tra khả năng toàn diện từ thanh nhạc đến vũ đạo, phong cách biểu diễn lẫn tư duy nghệ thuật. Sự khắt khe này giúp duy trì chất lượng chung của thị trường, đồng thời tạo ra những sản phẩm âm nhạc vượt ra khỏi phạm vi nội địa.
Trong khi đó, ở Việt Nam, nền tảng TikTok vô tình mở ra cánh cửa “siêu tốc” để bất kỳ ai cũng có thể trở thành ca sĩ mà không cần chứng chỉ hay kỹ năng tương xứng. Điều này mang đến sự đa dạng, nhưng cũng kéo theo hệ quả: danh xưng “ca sĩ” bị sử dụng bừa bãi, giá trị nghề nghiệp giảm sút và thị trường nhạc Việt trở nên lộn xộn giữa nghệ thuật và trào lưu.
Vì sao những ca khúc đơn giản lại chiếm sóng?
Bỏ qua khía cạnh chuyên môn, phải thừa nhận rằng những ca khúc kiểu “Muốn cưa anh làm bồ” có sức mạnh thương mại lớn. Chúng dễ nghe, dễ thuộc, dễ lặp lại trong video ngắn, yếu tố quan trọng nhất để trở thành trend. Trong một môi trường mà sự chú ý được đo bằng thời lượng vài giây, âm nhạc đơn giản đôi khi lại đánh bại những sản phẩm được đầu tư công phu.
Tuy nhiên, sự thành công này không đồng nghĩa với giá trị nghệ thuật. Nó đơn thuần phản ánh thị hiếu của nhóm khán giả trẻ, vốn xem TikTok như nền tảng giải trí hơn là một không gian thưởng thức âm nhạc. Chính sự dễ tính đó đã thúc đẩy làn sóng sản xuất nhạc theo công thức, dẫn đến việc những bản tình ca sâu sắc hay sản phẩm sáng tạo thực sự khó có thể cạnh tranh về độ phủ sóng.
Thị trường âm nhạc cần điều gì?
Xu hướng âm nhạc biến đổi theo thời đại là điều không thể tránh khỏi. Nhưng khi sự thịnh hành bắt đầu làm lu mờ tiêu chuẩn nghề nghiệp, thị trường âm nhạc Việt Nam cần một lời nhắc quan trọng: sự thành công thương mại không thể thay thế giá trị nghệ thuật.
Khán giả có quyền lựa chọn điều họ thích, nhưng đồng thời cũng cần sự dẫn dắt từ những người làm nghề. Nếu ca sĩ, nhạc sĩ chỉ chạy theo lượt xem, lượt thả tim mà bỏ qua chất lượng, âm nhạc Việt sẽ dễ rơi vào vòng xoáy sản xuất ồ ạt nhưng thiếu chiều sâu.
Thị trường không cần thêm các “ca sĩ TikTok” chỉ biết dựa vào trào lưu để tồn tại. Điều Việt Nam cần là những nghệ sĩ nghiêm túc, những người biết dung hòa tính giải trí với giá trị sáng tạo, biết đặt cảm xúc và kỹ thuật lên hàng đầu, và có khả năng tạo ra tác phẩm đủ bền để được nhắc lại sau nhiều năm, chứ không chỉ vài tuần trên một nền tảng mạng xã hội.
Tạm kết
TikTok là bệ phóng tuyệt vời, nhưng không thể là thước đo duy nhất cho giá trị âm nhạc. Sự bùng nổ của những ca khúc giản đơn từ các TikToker miền Tây cho thấy sức mạnh của xu hướng, nhưng cũng đặt ra bài toán về hướng đi của nền âm nhạc Việt trong tương lai. Giữa vòng xoáy giải trí nhanh, đã đến lúc khán giả và người làm nghề cùng nhìn lại: chúng ta muốn một thị trường chỉ toàn những bản hit nhảm nhí, hay một nền âm nhạc đủ sâu sắc để nuôi dưỡng cảm xúc và khuyến khích sáng tạo thực sự?
